አዶናይ

በቅርብ እህቴን ስለ አዶናይ ጠየቀኳት። ተደንቃ “አንተ ደግሞ ምን ስትሰራ አወቅከው?” አለችኝ፤ ማህበራዊ ሚዲያ ላይ እንዳየውት ነግሬያት፤ አሁንም ምን ታስቤያልሽ ስላት ፥ “እኔ ምን አገባኝ፤ አንተስ ደግሞ ስለዚህ ሰው ምን ይጨንቀሃል” ብላኝ በዚህ ዘጋነው።

አዶናይ ግን የዚህ አሁን ያለንበት ዘመን መገለጫ ይመስለኛል። አዶናይ ዝም ብሎ የሚተው ሰው አይመስለኝም። ስለዚህ የሰንበት ዕይታዬን በእርሱ ዙሪያ ላደርግ ነው።

ትላንት አስተሳሰቡን የምወድለት ፈላስፋውን አላን ዶ ቦቶን ስሰማ እንዲህ አለ በመኃል፤ “የጨዋ እና ጥሩ ቤተሰብ አንዱ መገለጫ ልጆቻቸው ምንም የታዋቂነት ፍላጎት ሳይኖራቸው ሲቀር ነው።” አለ። ሲያብራራ “በልጅነቱ ለቤተሰቡ ዓለማቸው እና ሁሉመናቸው እንደሆነ ተሰምቶት ያደገ ልጅ፤ ሲያድግ በማያውቃቸው ሰዎች መወደድን አይናፍቅም። የማያውቃቸው ሰዎች አወቁት፣ አላወቁት፣ ወደዱት ጠሉት ለእርሱ ምኑም አይደለም። በልጅነቱ መታየት፣ መወደድ ያልቻለ ሰው ነው ካደገ በኋላ ይሄን ከሌሎች ለማግኘት የሚጥረው። ልክ የዘጠና ፐርሰንት ኮሜዲያንን የልጅነት አስተዳደግ ታሪክ ስታጠኑ፤ በልጅነታቸው ሁሉም የሰዎችን ትኩረት ለማግኘት የሚቸገሩ ነበሩ። ለዚህ ነው ሌሎችን ለማሳቅ ተምረው እና አጥንተው ወደ ዛ ፕሮፌሽን የተሳቡት።”

ይሄን በማህበራዊ ሚዲያ አጋርቼው፤ አንድ ወዳጄ ኮሜንት እስከሚሰጥበት ድረስ እውነት ለመናገር ከአዶናይ ጋር የሚገናኝ አልመሰለኝም ነበር። በኋላ ግን ሰግጥ፤ ፈምስ ትዝ አለኝ።

አዶናይ የዚህ ዘመን ብቻ መገለጫ ሳይሆን፤ የብዙዎቻችንም መገለጫ መሆኑ የገባኝ ለዛ ነው። አብዛኞቻችን በሌሎች መደነቅ፣ መታወቅ እና ምርጥነታችን በሰዎች ሁሉ እንዲመሰከርልን እንፈልጋለን። የኛነታችን Value (ቦታ) ራሱ በተከተሉን እና ባደነቁን ሰዎች ብዛት የሚወሰን ነው። ምክንያቱም ጎስቋላ ልጅነት ነበረን። ልጆችን ደግሞ የሚያሳድገው ቤተሰብ ብቻ ሳይሆን ማህበረሰብም ጭምር ነው።

እኔ እውነት ለመናገር አዶናይን በተለየ መውቀስ አልፈልግም። መጀመሪያ አዶናይ ታናሽ ወንድሜ ቢሆን ኖሮ የምመኝለት እንዲሳካለት ብቻ ነው። ቶልስቶይ ጠላት አድርጋችሁ የምታዩት ሰው የምትወደው እናት፣ የምታዝንለት እህት እንዳለችው ስትመለከቱ፤ ያን ሰው እንደ ሰው ማየት ትችላላችሁ የሚል ዓይነት ፍልስፍና አለው። ለዚህ ነው ወንበዴውን ዶሎኮቭ ስለ እህቱ እና ስለ እናቱ በሞቱ ጫፍ ሰዓት ላይ ሲጨነቅ ያሳየን።ወንበዴውን በወንበዴነት ብቻ ሳይሆን እናቱን እና እህቱን በሞቱ ሰዓት ሳይቀር በሚያስብ አፍቃሪ ወንድምም እንደሆነ እንድናይ ነው የጋበዘን።

የመጀመሪያው አዶናይ ከሌሎቹ በላይ በፍጥነት መታወቅ ቻለ እንጂ ባለፉት ጥቂት ዓመታት በሁሉም ዓለም የሚታየው ይሄ አይደለምን? በኛ እንኳ ዮኒ ማኛ፣ ሞጣ፣ ጂጂ፣ ዘመድኩን አልነበሩ መድረኩን የያዙት። እነዚህ ሁሉ ሰዎች ፥ ጆሮን ጭው የሚያደርግ ነገር የሚናገሩ፣ ታላላቆችን የሚያዋርዱ፣ ለባህል እና ለሞራል ያልተገዙ አልነበሩምን? እነዚህ ሰዎችን ስንቶቻችን በይፋም ሆነ በድብቅ ሰማናቸው?!

በአሜሪካ ውስጥስ ብሔራዊ ጀግና የተባለውን ቻርሊ ከርክን ተመልከቱ። ለኮሚኒቲ ኮሌጅ እንኳ ብቁ ያልሆነ፣ ከየትኛውም ኮሌጅ ያልተመረቀ፣ አንዳች ለማህበረሰብ የሚጠቅም ነገር ያልፈጠረ ግን የሀርቫርድ የሕግ ትምህርት ቤትን ወርቅ የወሰደች የጠቅላይ ፍርድ ቤትን ዳኛ “ጥቁር በመሆኗ ነው እንጂ ለዛ የሚበቃ እውቀት የላትም” ብሎ በድፍረት የተናገረ፣ “ጥቁሮች አይሮፕላን አብራሪ ሆነው ካየው ያ ሰው እውነትም ብቃት አለው ብዬ አስባለው” ያለ፣ ስለ ባርነት በጎ ነገርን የተናገረ ሰው አልነበረም አሜሪካ እንደ ጀግና የቀበረው? ጀግና ያደረገው! ይሄን ልጅ ማህበራዊ ሚዲያ አገነነው እንጂ የትኛው እውቀቱ እና የፈጣራ ችሎታው ነበር እዚህ ያደረሰው? ዛሬ በማህበራዊ ሚዲያ ታዋቂ የሆኑትን ባብዛኛው ተመልከቱ? የትምህርት ደረጃቸውን ተመልከቱ። ከዛ ደግሞ ለምን ታዋቂ እንደሆኑ እዩ። የምታገኙት ሁሉ እኮ ተመሳሳይ ነው። በትምህርት ደረጃቸው የወረዱ፣ የኮንስፓይረሲ ንደፈ ሀሳብ የሚያራምዱ፣ ትልልቅ የተባሉትን የሚዘረጥጡ እና የሚያዋርዱ ሰዎች ናቸው የተከታይ መዓት ያላቸው።

የእነሱን የተከታይ እና የታዋቂነት መጠን እያዩ ደግሞ ብዙዎች ያን መንገድ እየተከተሉ ነው። ምክንያቱም እብድ የሆነ ነገር ማድረግ፣ ማህበረሰብ ያከበረውን ነገር ለጆሮ ጭው በሚል መልኩ አዋርዶ እና ፈንቅሎ መውጣት ነው የሚያስፈልገው። ከዛ በብዙዎች መታየት፣ የላይክ ብዛት እና የሺዎች እና የሚሊዮኖች ተከታዮች ብዛትን ማሳየት ወይም መሰብሰብ። ፎቶ ትለጥፋላችሁ፣ ጹሁፍ ትለጥፋላችሁ የሚሊዮን ተከታዮች እና ላይኮችን መቁጠር ነው።

አላን ዶ ቦቶን ይሄን ነው የጥሩ አስተዳደግ ማሳያው ልጆቻችሁ ታዋቂ መሆንን ሳይፈልጉ ሲቀር ነው ያለው። ወላጅ ታዋቂ ለመሆን በሚጥርበት ዓለም ውስጥ፣ ልጆች አይፓድ እና ስልክ በሚያሳድጋቸው ዓለም ውስጥ ምን ዓይነት ትውልድ ነው የሚፈጠረው? ይሄን እንጠይቅ። አላን ዶ ቦቶን የጥሩ አስተዳደግ አለ እንጂ የትኛው ወላጅ ነው ከዚህ ደዌ የተፈወሰው ቀድሞስ?

የአላን ዶ ቦቶንን ንግግር እየሰማው በተመሳሳይ በጣም ቀዝቃዛ በሆነው የሚሲሲፒ ወንዝ ሥር ረጅም የእግር ዋክ (walk) እያደረኩኝ ነበር። ሁለት ነገሮች መጡልኝ። የመጀመሪያው ሰላማዊ እና ጸጥ ያለ ሕይወት ያለውን ደስታ። የምር በዛ ወንዝ ዳር ያለው የዝምታ ውበት ወደር አልነበረውም። በዛ ውስጥ ምንም ዋክ የሚያደርግም ሰው አልነበረም። ያ እራሱ ገረመኝ። ከዚህ ዝምታ በላይ ውበት የት ኖሮ ነው ሰው የጠፋው? ይሄን የመሰለ ኦርዲነሪ (ተራ) ሕይወት። ማንም የማይሻማችሁ ሕይወት። ተራ ሰው ሆኖ የመኖር ውበት። በዚህ ተፈጥሮ ውስጥ፣ በዚህ ዝምታ ውስጥ ፥ ምንም ሆኖ የመኖር ሕይወት። ግን በሕይወት ሚሊዮን ሰዎች ተክትለዋችሁ ፥ የውስጥ ሰላም ከሌላችሁ ምንድነው? ለጉድ ፈምሳችሁ ፥ ውስጣችሁ ግን ርጋታ ከሌላው፣ የቁስ ክምችት እንዲያፍናችሁ አሁንም አሁንም የምትጥሩ ከሆነ ፥ ምንድነው ረቡ? የሆነ ቀን አሁን ያደነቃችሁ ሰው ሁሉ ሟች ነው። የተደነቃችሁት እናንተም ማንም የማያስታውሳችሁ ቀን ይመጣል። ከዛስ? ፥ ለዚህ ነበር? ያ ሁሉ ትግል!

ሁለተኛው ሀሳብ ሃይማኖት ነው። ምንድነው ሰዎች በሃይማኖት ውስጥ የሚያገኙት? በሃይማኖት ውስጥ ሰዎች የሚያገኙት ፍቅርን ነው። አንድ እስከ ሁለመናቸው የሚወዳቸው አምላክ እንዳለ ነው የሚያውቁት። አንድ ምንም ቢሆኑ፣ ምንም በኃጢአት ቢቆሽሹ፣ መልከ ጥፉ ቢሆኑ፣ ወይም ሰዎች ገበናቸውን ቢያውቁ መቀበሪያ የሚያጡ የሚመስላቸው ሰዎች ሳይቀር ፥ “ፈጣሪ ግን ይወደኛል!” ፣ የሚል ስሜትን ነው የሚያገኙት።

ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሰዎች የእርሱ መሆናችንን እንዴት እንዲያውቁ እንደፈለገ ሲናገር ሰምታችሁታል? “በመጨረሻም ካሸነፋችሁ የእኔ መሆናችሁ ይታወቃል” አላለም። “የእኔ መሆናችሁ የሚታወቀው በዓለም ዙሪያ ተበትናችሁ፣ የእኔ ወንጌል መቀበር ካልቻለ እና አሸናፊ ከሆነ ነው እውነተኛ መሆናችሁ የሚታወቀው” አላለም። "ለብዙ ዘመናት ወንጌሌ ከቀጠለ የዛኔ እውነተኛ እንደሆነ እወቁም" አላለም። ይሄ የአይሁዱ  ገማልያል ትምህርት እንጂ የክርስቶስ ትምህርት አይደለም። እውነትን ልክ እንደ "ሽል ከሆነ ይገፋል ቦርጭ ከሆነ ይጠፋል" በሚል ንግግር የለካው ገማልያል እንጂ ክርስቶስ አልነበረም። ክርስቶስ እውነትን የለካው በፍቅር ነው።

የክርስቶስ ትምህርት ይሄ ነው “እርስ በእርስ ከተፋቀራችሁ የዛኔ የእኔ መሆናችሁ ይታወቃል።” ይሄ ነው ሃይማኖት የሰጠን። የፈጣሪያችን የፍቅር ዓይን በኛ ላይ እንዳረፈ ማመን። የአላን ዶ ቦቶንን የጥሩ አስተዳደግ መለኪያ የሚያሟላ ወላጅ ማግኘት በጣም ከባድ ነው። በሰው መደነቅ እና የሰው ዓይንን መናፈቅ አዶናያዊ ናፍቆት የሌለበት ሰው ማግኘት ከባድ ነው። ምክንያቱም የእውነተኛ ፍቅር እጦት ስላለብን።

የተርዕዮን ኃይል ያሸነፉ ሰዎች በፈጣሪያቸው የፍቅር ዓይን እንደታዩ የገባቸው ወይም ያንን የዝምታ ውበት ፥ ያን ኦርዲነሪ ሆኖ የመኖርን ፥ የሰው ኳኳታ እና ጋጋታ የሌለበትን የውበት ዓለም የተረዱ ሰዎች ብቻ ናቸው።

ጌታዬን ኢየሱስ ክርስቶስን ሳስብ እኔ ከማንም በላይ የምትመጣብኝ ያቺ ከወንዝ ዳር ውሃ ልትቀዳ የመጣችው የሰማርያዋ ሴት ነች። የዝች ሴት ታሪክ የምር የገባው ፍጹም የፍቅር ሰው የነበረው ዮሐንስ ነበር። ሕዝብ ሊያስተምር ነው የመጣው ብለው ያሰቡት ደቀመዛሙርቱ ይሄ ታሪክ ወዲያው አልገባቸውም። እርሱ ግን የአንዲት ሴት ሕይወት ግድ አለው።

“በሰማርያም ሊያልፍ ግድ ሆነበት።” ይላል ታሪኩ በዮሐንስ ወንጌል ምዕራፍ አራት ሲጀምር። የአንዲት ሴት ሕይወት ግድ አለው። የአንዲት። በጠራራ ፀሐይ ለሰዓታት ጠበቀ። ለእርሱ፣ ለዚህ ጌታ እርሷ ልጁ ናትና። ዓለሙ ናት። ሁሉመናው ናት። ስለዚህ ግድ አለው። ፍቅሩ።

ከአንዲት በኃጢአት ከደከመች ግን ደግሞ የውስጧን ድክመት ከዓለሙ ሁሉ ከሰወረች ሴት ጋር ንግግር አደረገ። ብቻዋን አገኛት። “እኔ የምሰጥሽ ውሃ” አላት። ማህበራዊ ሚዲያ ላይ ለላይክ ቆጠራ የማያመላልስ፣ ለሰብስክሪፕሽን ልመና የማያንቆራጥጥ፣ ለወደዱልኝ እና ምን ተባልኩ ስጋት እዚህም እዛም የማያስብል ፥ “እኔ የምሰጥሽ ውሃ" አላት። አልገባትም። ከዚህ ጥማት፣ ከዚህ የመወደድ ፍላጎት ራብ፣ ከዚህ የመታየት ናፍቆት ውጣውረድ የሚገላግላት የሚያናግራት ፥ ውዷ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ መሆኑ አልገባትም።

“መቅጃ የለህም እኮ አለችው።” የእርሱ ውሃ ዘወትር መቀዳት የሚያስፈልገው መስሏት። ይሄን ውሃ ግን አንዴ እስከምትጠጪው ነው ከዛ በኋላ አይጠማሽም። እንደዚህ ዓለም ውሃ በጠጣሽው መጠን የበለጠ የሚያስመኝሽ አይደለም። ከጠጣሽው በኋላ እስከ ዘላለም የምትረኪበት እንጂ።

 በዛ ወንዝ ብቻዬን እየሄድኩኝ ነበር። ስለ ሰማርያዊቷ ሴት እና ስለ ጌታዋ ሳስብ እና ያ ስሜት የፈጠረብኝ የውስጥ አስገራሚ ንዳድ ከየትም ቦታ ያላገኘውት ረፍት ነበር የሰጠኝ። በዛ ሰዓት ልክ ሐዋርያው ጴጥሮስ “እባክህ ከዚህ ተራራ አንውረድ” እንዳለው ከዚህ የመገለጥ ፍንጣቂ ወደ ፈምስ ጨለማ እንዳልወርድ ተማጸንኩኝ። ግን ባህሪዬ እዛ ለመርጋት የሚያስችለው ልምምድ አልነበረውም።

የምርጥ አስተዳደግ መለኪያ ልጆቻችን ታዋቂ የመሆን ምኞት ሳይኖራቸው ሲቀር ነው። ላይክ የሚናፍቅ እና የእርሱን እና የሰውን (value) በላይክ ብዛት የሚመዝን ልጅ ካሳደግን ፥ አዎ እንደ ሰማራዊቷ ሴት ከዚህ ድካም ፈጣሪያችን እንዲገላግለን እመኛለሁ። ይሄን ውሃ የቀመስን ቀን ቅንጣት ታክል በሰው መወደድ እና መጠላት ለኛ ግድ አይሰጠንም። ይሄን በጥቂት፣ እጅግ በጥቂት ሰዎች ሕይወት አይቸዋለሁ።

የጥቃቅን ሕግ

የጠቢበኛው የጥበብ መዝሙር ላይ እንዲህ ይላል “ወይናችን አብቦአልና የወይናችንን ቦታ የሚያጠፉትን ቀበሮች፥ ጥቃቅኑን ቀበሮች አጥምዳችሁ ያዙልን።” መኃልየ መኃልይ ዘሰሎሞን 2፥15።

ለመውደቅም ለመነሳትም የጥቃቅን ሕግ ወሳኝ ነው። የጥቃቅን ሕግን የሚያውቅ ሰው፣ በአግባቡ የገባው ሰው በዚህ ምድር ብዙ ርቀት ይጓዛል። የጥቃቅን ሕግ የሰው ልጅን ተፈጥሮ የስንፍናም ሆነ የውንብድና፣ የጉብዝናም ሆነ የዝናን ተፈጥሮ ያገናዘበ ነው።

ሰው ትንሣኤውም ሆነ ሞቱ በጥቃቅን ሕግ ነው።

ስናድግ በወላጆቻችን የሚነገረን ተረት ነበር። በሬ ሰሮቆ የተያዘው ልጅ። ያ ልጅ በበሬ ስርቆትን አልጀመረም ነበር። አንድ ቀን መርፌ ሰርቆ መጣ። ዝም አለችው እናቱ። ከዛ ዳቦ፣ ከዛ የሆኑ ተራ እቃዎችን፣ ከዛ እያደገ ሄደ። በበሬ ግን ተያዘ። ያኔ ወደ እናቱ ዞሮ “በመርፌ ብታቆሚኝ!” አላት። የጥቃቅን ሕግ ማለት ይሄ ነው።

አንዳንድ ጊዜ በመንገድ ስሄድ ቤት አልባ የሆኑ እና በሱስ የወደቁ ሰዎችን አያለሁ። እነዚህ ሰዎች መንገድ ላይ ከሆነ ጊዜ በኋላ ነው የወጡት። እዛው አልተፈጠሩም። ግን የትኛው ሱስ ነበር ለዚህ ያደረሳቸው? የመጀመሪያ ቀን የሳቡት፣ ሁለተኛው ቀን የሳቡት ወይስ ከሳምንት በኋላ የሳቡት ሲሻ ወይም ኮኬን ነው እዚህ ላይ ያደረሳቸው? አላውቅም። የማውቀው ግን ያን መሳብ የጀመሩ ቀን ዛሬ እዚህ ላይ እንደሚድርሱ ማናቸውም አልገመቱም ነበር።

አባት ልጁን ሌላ ከተማ ወዳለሁ እርሻው ላከው። የላከው እርሻውን እንዲያርም ነው። ልጅ ወደ እርሻው ሲደርስ ፥ የእርሻው ግዙፍነት እና መላው እርሻው በአረም መዋጡ የሥራ ቅስሙን ሰበረው። ስለዚህ ማረሙን ትቶ ተኛ። አባት ከሆነ ጊዜ በኋላ ሲመጣ ልጅ ተኝቷል። ለምን እንዳላረመ ሲጠይቀው፤ ይሄን ሁሉ እርሻ ብቻውን ማረም ከአቅሙ በላይ እንደሆነ ነገረው። የጥቃቅን ሕግ የገባው አባት ነበርና፤ ልጁን ሳይቆጣ እንዲህ አለው። “በየቀኑ በቁመትህ ልክ ብቻ አርም። ከዛ ተኛ።” ልጅ እያንገራገረ ጀመረ። ቀስ እያለ ማረሙን ወደደው፣ ከቁመቱ በላይ፣ ሁለት እና ሦስት እጥፍ ማረም ጀመረ። በጥቂት ጊዜያት ውስጥ እርሻውን ሁሉ አርሞ ጨረሰ። የጥቃቅን ሕግ በሬ ብቻ አይደለም የሚያሰርቀው። ጋሻ የሚያክልን እርሻም ያሳርማል። የርግማን ብቻ ሳይሆን የበረከትም ሕግ ነው።

በሕይወታችሁ ተኝታችሁ ካላችሁ እና ሰማይ ምድሩ በላያችሁ ላይ የተጫነ ከመሰላችሁ፤ ሰማዩን ከላያችሁ ለማንሳት ከመታገል ፥ ማንሳት ከምትችሉት ቀላል ነገር ጀምሩ። ምንም ስፖርት ከማይሰራ ሰው ይልቅ አራት ፑሽ አፕ ብቻ በየቀኑ ሰራለሁ ብሎ የተነሳ ሰው በዓመቱ መጨረሻ የተሻለ ጤነኛ ሆኖ ራሱን ያገኘዋል። ብዙ ሰው ስለቢዝነስ፣ ስለ ስኬት እና ስለሥራ ሲያስብ ዓይኑ ላይ ድቅን የሚለው የትልልቅ ሕግ እንጂ የጥቃቅን ሕግ አይደለም።

የሆነ ነገር ሥራ የምትሉት አብዛኛው ሰው ትልቅ ብር ይጠራላችዋል። ወይም ይሄን ያህል ገንዘብ ያስፈልጋል ይላል። ግን ትልልቅ ብር ያላቸው ሰዎች ሁሉ ከዛ አልጀመሩም። ይልቁንስ በእጃቸው የነበሩ ጥቂቶችን ዘሩ። ከዛ ያጨዱትን መልሰው እየዘሩ ፥ ዛሬ ጋሻው የእነሱ ሆነ። ከትንሽ ለመጀመር ያልፈቀደ ሰው ትልቅ ሆኖ መቀጠል አይችልም።

ብዙ ሰው ስለ ስርቆት፣ ሌብነት፣ ማጭበርበር ሲያስብ ፥ የሚያስበው ስለ ሳንቲሞች እና መርፌዎች አይደለም። ግን የጥቃቅን ሕግ የሚነግረን ወደ ገሀነም የሚወስደው መንገድ በቅን ልቦና የተጠረገ መሆኑን ነው። “ምንም አይደል” ብለን ዛሬ የሰበርናት ትንሽዬ ሕግ ነገ ገሀነም ላይ ታደርሰናለች።

አብይ አህመድ በአንድ ቀን አንባገነን አልሆነም። ደራሲ ሀዲስ አለማየው ስለ መንግስቱ ኃይለማርያም መለወጥ ለቪኦኤ በተናገሩበት ወቅት እንዲህ ነበር ያሉት። መንግስቱን እዚህ አውሬነት ላይ ያደረሱት ዙሪያው ያሉ ጓዶቹ ናቸው። “አንተ እኮ ነብር ነህ” አሉት። መጀመሪያ “ጓዶች እኔ እንደናንተው ነኝ” አላቸው። ግን ደገመቱ። “ነብር ነህ” አሉት አሁንም። ተቃወመ። በትህትና “እንደናንተው ነኝ” አላቸው። ቀስ እያለ ግን እርሱም ተቃውሞውን ቀነሰ። በመጨረሻ ነብር ሳልሆን አልቀርም ብሎ መጠራጠር ጀመር። በመጨረሻ ጭራሽ ነብር ነህ ካላሉት መግደል ጀመረ። ከዛ ነብር ሆኖ ፈጃቸው። ኢትዮጵያ ትቅደም ያለምንም ደም ብሎ የተጀመረ አብዮት፣ በአንዱ ሰው ጄኔራል አማን አንዶም መገደል ቀስ እያለ ስልሳዎችን ፈጀ። ከዛ ስልሳ ሺ ሕዝብ ፈጀ። አብይ አህመድም ዛሬ ላይ ለመድረስ የጥቃቅን ሕግን ተከትሏል።

ራሳችሁን በመጥፎ ባህሪ እና በማትፈልጉት አስተሳሰብ ውስጥ ካገኛችሁት፣ የጥቃቅን ሕግን ፍልስፍና ተከተሉ። ችላ ያላችሁት ደካማ ወይም መጥፎ ባህሪ ካላችሁ ፥ ነገ የሞት አፋፍ ላይ ራሳችሁን ከማግኘታችሁ በፊት ዛሬ ንቁ።

ብዙ ትዳሮች ፍጹም በሆነ ፍቅር ይጀምራሉ። ልነጠፍልሽ ያልተባባሉ፣ በሕልምም በቁምም ያልተነፋፈቁ ፍቅረኛሞችን ማግኘት ከባድ ነው። ከዛ ከዓመታት በኋላ ወደ ዛ ትዳር ተመለሱ። የጥቃቅን ሕግ ወይ ፍቺ ላይ አድርሷቸዋል ወይም ፍቅር የሞተበት ቤት አስታቅፎአቸዋል። መቼ ነው ግን እንደዚህ መሆን የጀመሩት? አንድ ቀን!!! ያ ችላ ያሏት አለመግባባት፣ በቶሎ ያልፈቱት ልዩነት፣ ያዳፈኑት እና ከውይይት አርቀው የቀበሩት ያ አጀንዳ ነው የጥቃቅን ሕግን ተከትሎ የትዳራቸው ካንሰር ወደ መሆን ያደገው።

ወይናችሁ እንዲያብብ የምትፈልጉ ሰዎች ፥ ጥቃቅን ነገር ማድረግ ጀምሩ። ወይናችሁ ያበበም ሰዎች ወይናችሁ እንዳይጠፋ ጥቃቅን ነገሮችን በቶሎ ፈልጋችሁ ፥ እነሱን ነቅላችሁ አሶግዱ። ትልልቁን ነገር ችላ ብትሉት ይሻላል፤ ጥቃቅኑን ችላ ከምትሉ።

በሀሳብ መጫወት

የአዕምሮ ጅምላስቲክ ሕጻናት ጋር የተለመደ ነው። ምንም ነገር ያስባሉ። ምንም ነገር ለመሆን ፈቃደኛ ናቸው። ምንም ነገር ከመጣላቸው ይጠይቃሉ። እንደ ወፍ ለመብረር፣ እንደ ጉንዳን ለመዳህ፣ እንደ ጉዑዝ ነገር ለመድረቅ ፈቃደኛ ናቸው። ማሰሪያ የሌለው የሀሳብ ዋና ውስጥ ራሳቸውን ያስገባሉ።

አዋቂዎች ጋር ይሄ የተለመደ አይደለም። እንሸማቀቃለን። ትላንት የተናገርነውን ላለመቃረን ዛሬ ስህተት መድገም ይቀለናል። ብዙ ልጓሞች አሉብን። እንዲህ ሆኜ እንዴት እንደዚህ ሆናለሁ ብለን ራሳችንን ከፈጠራ እንገድባለን።

በዚህ ሳምንት ከአንድ ወዳጄ ጋር ስናወራ፤ እንዲህ ተባባልን። ብዙ አፍሪካኖች ወደ አሜሪካ መምጣት ይፈልጋሉ። ምንአልባትም በአንዳንድ ሀገሮች ሁሉም ሰዎች ከዛ ተነስተው ኢዚህ መግባት ይሻሉ። ለምሳሌ ይሄ ሀሳብ መጣልን። አሜሪካኖች እና አውሮፓኖች ለሁሉም አፍሪካኖች “እሺ ወደ ሀገራችን መምጣት ትፈልጋላችሁ። ሁላችሁም ኑ። እንደውም እናንተ የኛን ሀገር ውሰዱ። አሁን እንዳለው። ምንም ነገር ሳንቀንስ እንስጣችሁ። እናንተም የናንተን አፍሪካ ስጡን። ማለትም አሁን ባለንበት ሁኔታ ሙሉ ለሙሉ ቦታ እንቀያየር።”

ይሄ አይሆንም። ግን ቢሆን ምን የሚመስል ይመስላችዋል? በእኔ ግምት አሜሪካውያን እና አውሮፓውያን አፍሪካን ልክ ለቀው እንደሄዱበት ሀገራት በጥቂት ዓመታት ውስጥ ያደርጉታል። በተቃራኒው አፍሪካውያን አሜሪካንን እና አውሮፓን ያወድሙታል። የመጡበት አፍሪካን ያስመስሉታል።

የብዙ ሰው ግምት ይሄ የሚሆን ይመስለኛል። ለምን እንደዚህ አሰብኩኝ? ምክንያቱም አፍሪካ በዓየር ጸባይ እና በመልካ ምድር ምቹነት ከብዙ የአውሮፓ ሀገራት እና የአሜሪካ ስቴቶች የተሻለች ነች። ግን በዛ ምድር የምንኖር ሰዎች አመለካከታችን፣ ባህላችን እና የትምህርት ደረጃችን በጣም ዝቅ ያለ ነው። ሰጥቶ መቀበል የሚባለው ባህል፣ ስትራቴጂክ ሆኖ ማሰብ፣ የፖለቲካ ባህላችን እና መሰል ለሰው ልጆች በሰላም እና በብልጽግና የመኖር ዋስትና የሆኑ ከአዕምሮ የሚነሱ ሀብቶች ላይ በጣም ዝቀተኛ ነን።

ይሄ ለምን እንደሆነ በርግጠኝነት እኔ መናገር አልችልም። ብዙ ጥናት የሚሻው ይመስለኛል። የማውቀው አንድ ነገር ጥቁሮች ዝቅተኛ IQ ስላለን እንዳልሆነ ነው። ምክንያቱም በአውሮፓ እና አሜሪካ መጥተን እንደ ነጮች በእነሱ ዘርፍ ጥሩ የሆኑ ብዙ ስላሉ። በተለይ ጥሩ ትምህርት ገና በልጅነታቸው ያገኙ ሰዎች በብቃት ደረጃ ምንም አይተናነሱም።

ይሄ ዓይነት የሀሳብ ጨዋታ የሚጠቁመን ብዙ ነገሮች አሉ። አንደኛው የጎደሉንን ነገሮች ቆም ብለን እንድናስብ እና ችግሮቻችንን በተለየ መነጽር እንድናይ ያደርገናል።

ለምሳሌ በአሜሪካ ውስጥ ሁለት በጣም ሀብታም ስቴቶች አሉ። ኒው ዮርክ እና ካሊፎርኒያ። በአሜሪካ ውስጥ ሁለት በጣም ቅይጥ (diverse) የሆኑ እና ከነጩ ይልቅ ሌላው ማህበረሰብ በቁጥር የሚበልጥበት ስቴቶች አሉ። ኒው ዮርክ እና ካሊፎርኒያ። በደቡቡ የአሜሪካ ስቴቶች ውስጥ በጣም ሀብታሙ ከተማ አትላንታ ነው። በጣም ቅይጡ (diverse) ከተማም አትላንታ ነው። የአትላንታ ሀብት ብቻ በደቡቡ ካሉት ስቴቶች ሁሉ ይበልጣል። ደቡቡ እንደ ሚሲሲፒ፣ አላባማ፣ ሚዙሪ፣ አርካንሳ፣ ሉዊዚያና የመሰሉ ስቴቶች ከ90% በላይ ነጭ ሲሆን፤ እጅግ ደሃ ስቴቶች ናቸው።

ከዚህ ምን እንማራለን?

ለምሳሌ ወደ ሀገራችን እንሂድ። ሐዋሳ የዛሬ አስር ዓመት ኢትዮጵያ ውስጥ በፍጥነት እያደጉ ከነበሩ ከተሞች አንዷ ነበረች። ብዙ ሀብታሞች መፈጠር እና ሆቴሎች፣ ንግዶች መስፋፋት ጀመሩ። የመሬት ዋጋ ሰማይ መንካት ጀመረ። ሐዋሳ የዛሬ አስር ዓመት የነበራት ቅይጥነት አስገራሚ ነበር። የመንግስት መስሪያ ቤቶች ያሉ የስልጣን ቦታዋች በብዙ ብሔሮች የተያዙ ነበሩ። አንድ ዓይነት ነገር የለም። ማንም ቤቱ የሚመስለው ከተማ ሐዋሳ ነበር።

ከዛ ምን ሆነ? የክልል ጥያቄን ያነሱት ሰዎች ብዙ ስህተት ሰሩ። የክልል ጥያቄን መጠየቃቸው አይመስለኝም ስህተቱ። ይልቁንስ የከተማዋን የእድገት ምስጢር ፈጽሞ አለመረዳታቸው ነበር። ዛሬ የመሬት ዋጋ ወድቋል። ማውቃቸው ትልልቅ ባለሀብቶች ሁሉም ለቀው አዲስ አበባ ገብተዋል። ለመመለስም ፈጽሞ አያስቡም። ያሉትም መውጣት ይሻሉ። ለምን? መልሱ ግልጽ ይመስለኛል።

ኦሃዮ፣ ስፕሪንግ ፊልድ የዛሬ ስምንት እና ሰባት ዓመት የጎስት ከተማ እየመሰለ ነበር። የከተማው ባቡር ቆመ። ባዶ የሆኑ ቤቶችን መመልከት የተለመደ ሆነ። ፋብሪካዎች ተዘጉ። ከዛ ዲሞክራት ሲመጡ ከተማዋን ለማነሳሳት ከሄቲ የመጡ ስደተኞችን በገፍ ወደ ስፕሪግ ፊልድ ወሰዷቸው። ከተማዋ መነሳሳት ጀመረች። የከተማው ባቡር መንቀሳቀስ ጀመረ። የቤቶች ዋጋ ከፍ ማለት ጀመረ። ለምን? መልሱ ግልጹ ነበር። ከተማዋ በአዲስ መጤዎች ጉልበት እና የፈጠራ አቅም መነሳሳት መጀመሯ ነበር።

አንድ ብልህ መሪ ምንድነው የሚያደርገው? ከዚህ በፊት በሌሎች ቦታዋች የሰሩ ሙከራዎችን በርሱም ግዛት መሞከር ነው። ኢትዮጵያ ውስጥ የትም ቦታ ብትሔዱ ከነባሩ ሕዝብ በላይ ለዛ አከባቢ መጤ የሆነው ማህበረሰብ ንግድ ውስጥ አለ። የቀዳማዊ ኃይለሥላሴን የካቢኔ ስብሰባዎች የጻፈው አምባሳደር ዘውዴ ረታ የኢትዮጵያን የንግድ አውታሮች ተቆጣጥረው ይዘውት ስለነበሩ አረቦች ጽፏል። መጤዎች ነበሩ ኢትዮጵያ ውስጥ በንግድ የተሳካላቸው። የአረቦች መብዛት ያስፈራው የንጉሱ ካቢኔ ሀሳብ ዘየደ። ይሄን ሀሳብ ለንግድ ሚኒስትሩ መኮንን ሀብተወልድ የነገረው አንድ የተማረ ጉራጌ ነበር። ጉራጌዎች የንግድ ክህሎት አላቸው። አረቦችን ሊተኩ የሚችሉት እነርሱ ናቸው። ስለዚህ አረቦችን ገፍትረን ከምናሶጣ ጉራጌዎችን አምጥተን ብድር እንስጣቸው። ከዛ ጎን ለጎን ሱቅ ይክፈቱ። በዓመቱ አረቦቹ ሲከስሩ በራሳቸው ለቀው ይወጣሉ አለው። የሀብተወልድ ልጅ ይሄን ሀሳብ ተቀበለ። መንግስት ጉራጌዎችን በገፍ አምጥቶ መርካቶ ላይ በማስፈር ብድር በመስጠት ንግድ እንዲሰሩ አደረገ። በዓመቱ አረቦች ከስረው በራሳቸው ጊዜ ለቀው ወጡ። መርካቶ ከአፍሪካ ትልቁ የገበያ ማዕከል ሆነ።

ስለሀገሩ ትልቅነት የሚያስብ ሰው በሀሳብ ይጫወታል። የሰዎችን ዝቅተኛ የዘረኝነት እና የጎሳነት ስሜት በመጫር ሳይሆን ከእውነት ጋር ማህበረሰብ እንዲጋፈጥ ያደርጋል። መጽሐፉ ቅዱስ የስደት ታሪክ የተከተበበት መጽሐፍ ነው። ሰዎች ከእናት አባታቸው ተለይተው ታላቅ የሆኑበትን ታሪክ የምናነብበት መጽሐፍ ነው። በሀገራችንም ከቀዬ ውጣ ከምንል ይልቅ ወደ ቀያችን እና መንደራችን አዳዲስ ማህበረሰቦች እንዲመጡ፣ በመንግስትም ሆነ በግሉ ዘርፉ ላይ ገብተው እንዲወከሉ ብናደርግ ተዓምር መስራት እንችል ነበር።

ከኢትዮጵያ ብቻ አይደለም፣ ከጎረቤት ሀገራት ጭምር እየመጡ በነጻነት እንደ ዜጋው ንግድ ውስጥ እንዲገቡ፣ የራሳቸውን ባህል እና ማንነት እንዲያጎለብቱ ብንፈቅድላቸው ተዓምራዊ ለውጥ ማየት እንችል ነበር። ከቦታ ቦታ ሰዎች እንደልብ ተዟዝረው መስራት እና ሀብት ማፍራት ቢፈቀድላቸው ኢትዮጵያ ውስጥ ያሉ ከተሞች ተዓምር መስራት ይችላሉ።

ዛሬ በስደተኞች ታላቅ የሆነችው ሀገረ አሜሪካ የታላቅነቷ መሠረት የሆነው ስደት ላይ በሯን እየቆለፈች ነው። የዛሬ ዓመት የነበረው የኢኮኖሚ መነቃቃት ዛሬ የለም። በሁሉም ከተሞች ድብታ እየሰፈነ ነው። ኢኮኖሚው በጣም ተቀዛቅዟል። እስከዛሬ የነበረው የአሜሪካ ብልሃት ነገሮች እንዲህ ሲከፉ መንገዳቸውን (course) ቶሎ ማቃናት ይችላሉ። አሁንም ሳይረፍድ ዘረኝነት ያነሳሳው እብደት እና ዕውረነት ይሰክናል የሚል እምነት አለኝ።